18 października obchodzimy święto św. Łukasza. Około 40 r. po narodzeniu Jezusa i ok. 7 lat po Jego śmierci zapewne w samej Antiochii stał się wyznawcą Chrystusa. Kim był ten ewangelista?
Św. Łukasz urodził się w Cezarei Syryjskiej. Pochodził z rodziny pogańskiej i nie był Żydem. Zdaje się to potwierdzać pośrednio św. Paweł Apostoł, kiedy w Liście do Kolosan wymienia najpierw swoich przyjaciół i pomocników z narodu żydowskiego, a potem z pogaństwa. Łukasza umieszcza w grupie drugiej (Kol 4, 10-14).
Łukasz nie należał do grona 72 uczniów Jezusa ani też nie spotkał Jezusa po zmartwychwstaniu w drodze do Emaus. Naukę Chrystusa Łukasz przyjął przed przystąpieniem do św. Pawła.
Z zawodu ewangelista był lekarzem. Posługiwał się pięknym językiem greckim. Był wykształcony i dobrze obeznany z ówczesną literaturą. Miał kronikarską dokładność, umiał też wiarygodnie pozyskiwać informacje. Judaizm znał powierzchownie, a jego łacińskie imię wskazuje także na nieżydowskie pochodzenie.
Około 50 r. po raz pierwszy spotyka na swojej drodze św. Pawła, przyłącza się do niego jako uczeń, towarzysz podróży i lekarz. Potem towarzyszy apostołowi w trakcie trzeciej wyprawy misyjnej, która rozpoczęła się w roku 58., gdzie razem udają się do Jerozolimy. W czasie aresztowania Pawła i uwięzienia na dwa lata, ewangelista miał okazję zebrać szczegółowe informacje o Jezusie, które potem przekazał w swojej Ewangelii. Razem z Pawłem udaje się do Rzymu i towarzyszy mu do ostatnich chwil, do męczeńskiej śmierci apostoła.
Nie wiemy, co działo się z Łukaszem po męczeńskiej śmierci św. Pawła. Niektórzy Ojcowie Kościoła wymieniają wiele różnych miejsc, w których nauczał (Achai, Galii albo Macedonii). Najbardziej wiarygodna wydaje się być wzmianka, w której autor pewnego prologu do Ewangelii (pochodzącego z II w.) twierdzi stanowczo, że Łukasz zmarł w Beocji przeżywszy 84 lata. Autor nie wspomina jednak o śmierci męczeńskiej, pisze tylko, że Łukasz zmarł „pełen Ducha Świętego”. Dlatego późniejsze świadectwa o jego męczeńskiej śmierci są raczej legendą.
Ewangelia i Dzieje Apostolskie to najcenniejsze pamiątki, jakie św. Łukasz pozostawił po sobie. Sam nie poznał Jezusa, ale informacje o Jego życiu i działalności zdobywał od naocznych świadków. Formę i układ Ewangelii upodobnił do tekstu Mateusza i Marka, jednak swoją wzbogacił w wiele cennych szczegółów, które tamci pominęli w swoich relacjach.
W ikonografii ukazany jest jako malujący lub piszący. Jego atrybutami są: byk, wół, księga, zwój, paleta malarska, papier i kamień. Wół (albo cielę) odnoszą się do Łukasza, gdyż są one zwierzętami ofiarnymi, a Ewangelia Łukasza przypisywana Łukaszowi rozpoczyna się od opowieści o Zachariaszu, ojcu Jana Chrzciciela, który składa ofiarę w Świątyni. Wedle tradycji był lekarzem, dlatego często przedstawiany jest w czapce lekarskiej.
Jest patronem Hiszpanii, introligatorów, lekarzy chirurgów, malarzy, rzeźbiarzy, grafików, historyków, notariuszy oraz złotników.